Een verhelderend stuk over het messiascomplex. De verschillende varianten ervan, hoe we er mee omgaan, wat dat betekent voor mensen persoonlijk en de samenleving.
In het kort:
- De verborgen messias is iemand die graag compulsief zorg verleent, maar het is zorg die uiteindelijk voortkomt uit een controlebehoefte.
- De open messias is de psychotische variant. Bij deze persoon overspoeld de binnen- en buitenwereld elkaar. Er is geen structurerende kern meer. Geen verschil is tussen zelf en ander. Vaak resulterend in hallucinaties, angsten, paranoïde gedachten. Het brein probeert wanhopig een narratief te maken, vaste grond te creëren. De bestaande religieuze teksten passen hier goed bij en dus jezelf zien als verlosser is een logisch gevolg.
- Het geïnverteerd messiascomplex is waar een groep, overspoeld door informatie, levensbedreigende onzekerheid, complexiteit, afbrokkelend vertrouwen, etc hun heil zoeken bij een verlosser.
‘Ik zegen je, mijn zoon’
Arthur Eaton – 16 december 2020 – link
De verschillende varianten ervan hebben één ding gemeen: het individu met het messiascomplex torst het leed van de wereld op zijn schouders en is ervan overtuigd dat redding mogelijk is – door hem, de uitverkorene.
…In sommige gemeenschappen is het heel gewoon om een tijdje bezeten te raken door een religieuze figuur, een geest of demon, maar niet bij ons. Wie zich in onze samenleving identificeert met iemand als Jezus – zeker met iemand als Jezus – en in de buurt is van iemand die zich identificeert als psycholoog of psychiater, loopt het risico om te worden opgenomen in een instelling. Het is zelfs een vrij veel voorkomende waan: geloven dat je een profeet bent, of een andere reddersfiguur.
Net als een individu kan ook een groep afglijden in psychotisch denken. Als er in een samenleving achter elkaar veel zekerheden wegvallen, en er geen betrouwbare autoriteiten meer lijken te zijn, kunnen ook groepen in een gedachtestroom terechtkomen waarin het verschil tussen wat waar is en wat onwaar verdwijnt, waarin de werkelijkheid wordt opgedeeld in termen van goed en kwaad, en waarin sommige mensen kwetsbaar worden voor vijandigheid en zondebokdenken. Onder zulke omstandigheden kan ook een groep ontvankelijk raken voor een messiaanse belofte van narratieve cohesie.
…waar door de overspoelende informatie-overvloed van het internet het vertrouwen in voorheen gezaghebbende instituties als de overheid en de media razendsnel afkalft, en waarin paranoia de nieuwe norm lijkt te zijn. In zo’n kwetsbare toestand, waarin de wereld chronisch onoverzichtelijk is geworden, kan al te gemakkelijk worden gezocht naar leiders die de beangstigende complexiteit van de realiteit bereid zijn te reduceren tot archaïsche tegenstellingen. We spreken dan van een geïnverteerd messiascomplex.
Voor mij zet dit de huidige tendensen in de samenleving wel weer in context. En snap ik beter waarom mensen en van overtuigd kunnen zijn dat een persoon als Trump hun verlosser is. En zie ik ook hoe de mensen aan de macht het messiascomplex in ons allen zwaar misbruiken.
0